Boek De Jutter

Reis terug in de tijd en ontdek aan de hand van het verborgen verleden van Frits Bosch de geschiedenis van Nederland in de 19e eeuw. In deze periode werden niet alleen de stadsmuren neergehaald, de trekschuit en de stadsomroeper vervangen door de trein en de krant, maar het was ook de eeuw waarin de eerste grondwet verscheen en de slavernij werd afgeschaft. De in Den Helder geboren Paulus Bosch, analfabete betovergrootvader van de auteur, bouwt van juttershout een huis in Nieuwediep, de wijk die grenst aan scheepswerf Willemsoord, waar de geur hangt van vis en teer. Vanaf de Marinehaven vertrekken oorlogsschepen met militaire missies naar verre bestemmingen in Oost- en West-Indië, helaas met rampzalige gevolgen voor een aantal familieleden.

Meer uitgebreide informatie staat op de website van de uitgever De Brouwerij.

Bestel voor 21,99

Bekijk hier de Stamboom.

9. TE ZIEN IN…. Aflevering 336: De Jutter van Frits Bosch, sociaal tijdsbeeld van de 19e eeuw

vrijdag 03 januari 2025

Frits Bosch geeft in De Jutter, een 19e eeuws familieverhaal (2024) een sociaal veelbewogen tijdsbeeld weer en het verhaal van zijn voorouders. Het boek werd samen met de onderzoeken van René Kappers en van de winnaar Karel Spee genomineerd voor de NGV-Schepperle Award 2024 van de Landelijke Nederlandse Genealogie Vereniging.

FINALIST NGV-SCHEPPERLE AWARD 2024

Frits Bosch vond na genealogisch onderzoek naar het gezin van voorouder Paulus Bosch veel feiten. Genealogie is meer dan het maken van een stamboom of genealogische en historische data opsommen, het is vooral het vinden van levensverhalen van de familieleden en verhalen uit en over de tijd waarin zij leefden. Dat maakt nog geen boek, omdat daarvoor een verhaallijn en scènes nodig zijn, met bijvoorbeeld dialogen en eventuele citaten om de historische personages voor de lezer tot leven te brengen. Bosch bewees in De Tromslager, gedeserteerd uit het leger van Napoleon (2021) dat hij daartoe in staat is en doet dat opnieuw in De Jutter, dat anders dan het voorgaande boek informatieve, historische illustraties bevat. De Jutter en De Tromslager zijn op zichzelf staande boeken, evenals zijn autobiografische boek Help de Psycholoog verdrinkt! (2019).

BROUWER EN BOSCH

De Jutter belicht de overgang van de 18e naar de 19e eeuw, waarin veel veranderingen plaatsvinden. De slavernij werd afgeschaft, de stadsmuren verdwenen, de grenzen van ons land veranderden en er was veel kindersterfte en economische onzekerheid. De Friese gynaecoloog en later ook auteur Willem Brouwer was een van de mensen bij wie Frits Bosch advies inwon voor zijn boek, met name over bevallingen en scheepvaart naar de koloniën die in de 19e eeuw zijn einde vindt. Schepen voeren ook uit om de opstand van de Zuidelijke Nederlanden tegen de Noordelijke Nederlanden te smoren of bestrijden tot op 24 december 1832 de oorlog met (huidig) België definitief eindigt. Wie nu vertrekt, kan 24/7 de meeste gebieden waarheen de vaart leidt online zien, het te verwachten weer aflezen en het nationale, lokale en wereldnieuws volgen. Zelf navigeren op de sterrenstanden hoeft niet meer, de digitale apparatuur voorziet daarin. Opvarenden kunnen tegenwoordig over en weer contact houden met het thuisfront, waardoor ze op de hoogte zijn van het familieleven, bijvoorbeeld geboorte, ziekte of dood van familieleden en veranderingen als verhuizing, of natuurrampen, misoogsten en zelfs oorlogen. Bosch maakt invoelbaar hoe groot de impact van soms jaren onderweg zijn was, en hoe het dagelijks leven er voor de achterblijvers uitzag in het Noorden en Zuiden van ons land.

VEERKRACHT

Jutter Pauw, voluit Paulus Bosch, is in 1816 geboren in Oud Helder, Hij is de betovergrootvader van de auteur is de jongste zoon van oudmoeder Grietje Gode (1789-1838) en oudvader en tromslager Adam Bosch (1762-1824). Pauw is analfabeet, in zijn tijd leert alleen de elite lezen. Als kind jut hij en koestert de droom om later een eigen huis te bouwen. Hij begint als sjouwerman en werkman, maakt planken van juthout, haalt de spijkers of nagels eruit en slaat ze recht voor hergebruik. Hij vindt al jong zijn vrouw. Ze stichten een gezin, trouwen komt later. Het bijeenkrijgen van genoeg geld om dure tijdrovende reizen te maken naar de gemeenten waar de benodigde documenten gehaald moesten worden, maakt duidelijk waarom het jaren duurde. Pauw werkt zich uiteindelijk op in de maatschappij, maar het gezin kent ook veel verdriet evenals de zus van Pauw, Geesje of Gezina.

ONGELOOFLIJKE VERANDERINGEN

Pauws oom Dirk, zwager van (tromslager) Adam, trekt van 1819 tot 1823 naar Oost- Indië. Adam, zoon van Pauw Bosch hoort van Dirk van alles over verre landen en mooie zeereizen en vertrekt later naar Suriname. Er kan op de vaart geen contact worden gehouden met het thuisfront. Bosch maakt invoelbaar hoe het is om vijf jaar van huis te zijn op de vaart naar de Oost, tot twee keer toe schipbreuk te lijden en er al die tijd er geen idee van te hebben hoe je na je vertrek geboren kind eruitziet, of hoe je vrouw en andere familieleden het maken en wat er in hun omgeving gaande is. Omgekeerd heeft de familie geen idee wat de uitvarende doorstaat en of en hoe deze terugkeert. Trauma-opvang na rampen en verlies bestond niet. Frits Bosch maakte carrière in de psychologie, hulpverlening en zorg, mogelijk beïnvloedde dit zijn levensechte beschrijvingen, waarin veerkracht, vindingrijkheid, samenwerking, doorzettingsvermogen, compassie en hulp aan elkaar nodig waren om te overleven. Leven in het huidige Nederland en Friesland is zoveel comfortabeler, kansrijker dan in die tijd. Er is minder turbulentie, een langere levensverwachting, veel minder armoede, nauwelijks honger, teruggedrongen kindersterfte, sneller vervoer, betere en meer bereikbare medische verzorging en scholing voor iedereen en contact houden is nu 24/7 mogelijk. (Gerhild van Rooy recensente RTV NOF 03-01-2025)

 
8. Een intiem portret op een groot canvas, geschiedenis wordt tastbaar en herkenbaar. 
 
Frits Bosch weet in ‘De Jutter’ op beklijvende wijze een persoonlijke geschiedenis te verweven met de grote lijnen van de Nederlandse geschiedenis in de 19e eeuw. Dit was de eeuw waarin o.a. de eerste grondwet verscheen en de slavernij werd afgeschaft. Door zijn onderzoek naar zijn voorouders wordt de lezer meegenomen op een reis door de tijd, waarin we kennismaken met de wereld van zeevaarders, koloniale ambities en de sociale onrust van een tijdperk in transitie.
 
Wat dit boek bijzonder maakt, is de manier waarop Bosch het grote verhaal klein maakt. Door te focussen op het leven van zijn oudvader, Paulus Bosch, ook wel Pauw genoemd, krijgen we een intiem portret van een man die worstelt met de uitdagingen van zijn tijd. 
Paulus’ leven, van zeeman tot huizenhandelaar, is een microkosmos van de veranderingen die Nederland doormaakt. Tegelijkertijd plaatst Bosch deze persoonlijke geschiedenis in een bredere context, waardoor we een beter begrip krijgen van de impact van gebeurtenissen als de afschaffing van de slavernij en de industrialisatie op het leven van gewone mensen.
 
“Ben laat weten dat hij heel blij is met zijn werk als sjouwerman voor het Marine Etablissement. Wanneer Pauw zijn oom even voor zich alleen heeft, laat hij hem vol trots de enorme voorraad bouwmaterialen zien die hij de afgelopen jaren heeft verzameld. Voor de buren heeft hij een paar timmerklussen gedaan en mag hij een deel van hun binnenplaats gebruiken voor de opslag van hout.
De volgende dag maken de mannen samen een lange strandwandeling. Pauw vertelt Dirk over zijn toekomstplannen. Hij wil graag een huis bouwen, trouwen met een lieve vrouw en veel kinderen krijgen, dus het huis moet groot genoeg zijn.”
 
‘De Jutter’ is meer dan alleen een familiegeschiedenis. Het is een sociaal-historische roman die ons aan het denken zet over de complexiteit van het verleden. Bosch schuwt de moeilijke onderwerpen niet en beschrijft openhartig de keerzijden van de koloniale ambities en de sociale ongelijkheid die in die tijd heerste.
 
‘De Jutter’ is een aanrader voor liefhebbers van historische romans en iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse geschiedenis: het boek is goed geschreven en leest als een trein. 
Bosch biedt een verfrissende kijk op een periode die vaak vanuit een meer politieke of economische invalshoek wordt belicht. Door de focus op het leven van Paulus Bosch wordt geschiedenis tastbaar en herkenbaar.
Maar we mogen het persoonlijke niet uitsluiten, want de familierelaties worden op de proef gesteld wanneer hij na zijn overlijden een flinke erfenis nalaat. 
 
“Ze betreden de klein ruimte en zijn met stomheid geslagen over wat ze daar aantreffen. Op een paar schragen staat een langwerpige kist van juttershout, waarvan de krom geslagen spijkers verraden hoeveel moeite het Pauw heeft gekost om deze in elkaar te zetten.
‘Hij heeft zijn eigen doodskist getimmerd,’ roept Elisabeth overstuur uit.
Wanneer ze de deksel met piepende scharnieren hebben geopend, vinden ze een map met paperassen en een gesloten envelop van notaris Hattinga Raven met in het briefhoofd het woord ‘testament’.”
 
‘De Jutter’ is een indrukwekkend boek dat zowel emotioneert als informeert. Frits Bosch heeft met dit boek een waardevolle bijdrage geleverd aan de Nederlandse historiografie. De aanwezige illustraties completeren het verhaal. 
Ik heb ‘De Jutter’ graag gelezen.
(Mieke Schepens in Graag gelezen, 12-11-2024)
 
 
 
Na genealogisch onderzoek naar voorouder Paulus Bosch (1816-1892) en zijn kinderen begon Frits Bosch met het schrijven van een manuscript. Door de vele genealogische en historische data werd het verhaal veel te veel een opsomming van feiten, maar met het ontwikkelen van een duidelijke verhaallijn met plots, subplots, scenes en dialogen, werd het een boek dat interessant is voor een grote groep lezers. (Juryrapport: Nederlandse Genealogische Vereniging (12-10-2024)
 
7. In dit boek komen feiten en fictie mooi samen.
Frits Bosch schreef eerder een autobiografische roman ‘Help! De psycholoog verzuipt. Tijdens een vakantie in het Zwitserse plaatsje Stein werd hij geïnspireerd om het verhaal van zijn oudvader Adam Bosch op te schrijven in het boek De tromslager. De jutter is een los te lezen boek over de zoon van Adam Bosch, Pauw Bosch.
Let op: als je De Tromslager niet gelezen hebt kan het zijn dat deze recensie spoilers bevat.
Adam Bosch en zijn vrouw Grietje krijgen vijf kinderen. En over deze generatie is beduidend meer te vinden dan over Adam en Grietje. Het verhaal gaat verder over Dirk, de zwager van Adam die van 1819 tot 1823 naar Oost- Indië vertrekt.
Pauw Bosch deelt deze ambitie niet, hij is liever strandjutter waardoor hij aan planken hout komt om huizen te bouwen.
De gezinnen maken veel mee in de jaren die beschreven worden. Verlies van geliefden en kinderen maken de vrouwen verdrietig en een huwelijk of geboorte geeft weer vreugde. De veerkracht van deze mensen is de rode draad van dit verhaal.
Het is een tijd van veel veranderingen die elkaar snel opvolgen en dat zorgt ervoor dat ook hun leven niet stil blijft staan.
Als de zoon van Pauw Bosch hoort over verre landen en mooie zeereizen wil hij dat ook en hij vertrekt naar Suriname. Hierdoor wordt de wereld kleiner en verplaatst het verhaal zich ook naar dit gebied met al haar eigen uitdagingen. De tegenstellingen van wat er daar en in Nederland gebeurt met nieuws dat langzaam bij de mensen komt maakt dit een heel boeiend verhaal.
Over De Tromslager schreef ik:” Bosch brengt het verhaal van zijn oudvader echt over.”
En dat is in dit boek ook zo, Bosch heeft zich met, zoals hij schrijft, meer documenten ter beschikking, echt verdiept in het persoonlijke verhaal van zijn voorvaderen. Niet alleen de opsomming van feiten en gebeurtenissen maar met name het verhaal eromheen, van de personen zelf, maakt dat het echt een fijn boek is om te lezen.
De stukken en foto’s die het verhaal illustreren maken het des te leuker om te lezen. Mooie details worden hier ook gedeeld, zoals een certificaat van onvermogen als men wil trouwen maar de leges niet kan betalen. Trouwen was toen al een hele papierwinkel.
De jutter is een nog kleurrijker deel van deze bijzondere serie van Frits Bosch
Bosch heeft voor dit deel ook veel uren in archieven doorgebracht om alles uit te zoeken. Bijzonder zijn de mooie foto’s en het nawoord van de auteur zelf. Ze maken het verhaal compleet.
Voor liefhebbers van onze Vaderlandse Geschiedenis met een persoonlijke noot zijn deze twee boeken echt een aanrader. (Diane Kooistra, Diane’s boekenhoekje 11-10-2024)
 

6.‘Al met al is het een boek dat zeker de moeite waard is om te lezen of aan te schaffen. In het boek passeren allerlei dingen de revue die in de 19e eeuw in Den Helder plaatsvonden.’ schrijft Maarten Noot in het kwartaaltijdschrift Levend Verleden van de Helderse Historische Vereniging. (24-09-2024)

5. Recensie Sonja de Jong op Conserve’s leessite (09-09-2024) over De Jutter met mijn reactie (10-09-2024)

De Jutter – Frits Bosch

Een Helderse timmerman en zijn nazaten

Familiegeschiedenis lijdt onder overvloed aan details

Alle respect voor de inspanningen van oud-psycholoog Frits Bosch die de archieven indook om de levensgeschiedenis van zijn voorvader Paulus Bosch te achterhalen. En daarbij heeft hij heel veel boven water gehaald. Maar helaas blijkt Bosch niet bij machte om keuzes te maken uit het gevonden materiaal. De Jutter bezwijkt daardoor onder een overvloed aan details die soms slechts heel zijdelings met het verhaal te maken hebben.

Over de auteur

Frits Bosch (Haarlem, 1952) studeerde psychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Samen met anderen opende hij daarna een eerstelijnspraktijk. Zijn eerste schrijfactiviteiten ontplooide hij in 2013 toen hij in blogs protesteerde tegen de groeiende marktwerking en de bezuinigingen in de GGZ. In 2017 sloot hij zijn praktijk en schreef zijn eerste boek Help, de psycholoog verzuipt. In 2021 verscheen zijn boek De tromslager, het levensverhaal van een 18e-eeuwse voorouder van Bosch, Adam Bösch.

Timmerman

Paulus Bosch leefde van 1816 tot 1892 en was de zoon van Adam Bösch, die de hoofdpersoon was van het eerste familieverhaal dat Frits Bosch schreef. Hij was de jongste van diens vijf kinderen. Paulus, in de wandeling aangeduid als Pauw, begon zijn werkzame leven als timmerman en jutter. Op het strand van Den Helder, zijn woonplaats, zocht hij juttershout bijeen dat hij daarna gebruikte om huizen te repareren en bouwen. Vetpot was dit zeker niet, het leven van Pauw en zijn familie was uiterst karig. Pas na zijn vijftigste, toen Pauw begon met het opkopen en daarna opknappen en doorverkopen van bouwvallige pandjes verkreeg hij iets meer financiële armslag.

Kindersterfte

Zijn verhaal is een typisch voorbeeld van het leven onder de arme bevolking van die tijd: ploeteren om rond te komen, hoge kindersterfte (van de tien kinderen die Pauw kreeg met zijn vrouw Geesje stierven er vijf al jong) en weinig of geen mogelijkheden om hogerop te komen.

Een echt goede schrijver is Frits Bosch niet. Regelmatig valt hij in herhaling en sommige overgangen lopen niet echt lekker. Het belangrijkste bezwaar is echter zijn wijdlopigheid. Bosch heeft duidelijk talloze uren besteed aan historisch onderzoek en dat heeft heel veel feiten opgeleverd. Die wil hij allemaal gebruiken, ook als ze voor het verhaal niet ter zake doen. Waarom moeten we de namen en de trouwdatum weten van de ouders van het vriendje van Pauws zus, mensen die verder geen enkele rol in het bek spelen?

Uitdijen

De gezinnen waren groot in die tijd en ook al stierven veel kinderen kort na hun geboorte of in hun jeugd al, toch dijde de familie van Pauw uit tot tientallen personen. En al die mensen krijgen van Bosch een plekje in zijn verhaal. Als lezer ben je al snel de weg kwijt in dit namenlabyrint.

Daar staat tegenover dat Bosch wel degelijk ook boeiende informatie geeft. Een reisje naar Haarlem dat eerst dagen kostte met de schuit is enkele tientallen jaren later opeens in een uurtje te doen dankzij de gloednieuwe spoortrein. De stadsomroeper maakt plaats voor de eerste kranten, de slavernij wordt afgeschaft, er kwam een grondwet.

Wie geïnteresseerd is in geschiedenis zal daarom zeker plezier aan dit boek beleven.

Mijn reactie op recensie Sonja de Jong 

Reacties van websitebezoekers:

Geachte mevrouw de Jong,

Hartelijk dank dat u de tijd heeft genomen om mijn boek De Jutter te lezen en uw recensie te schrijven. Ik waardeer uw kritische opmerkingen, en ik ben blij met uw aanbeveling dat mijn boek boeiende informatie biedt voor mensen met interesse in geschiedenis.

U heeft aangegeven dat de familiegeschiedenis in mijn boek volgens u lijdt onder de uitgebreide vermelding van details, en u geeft hier een concreet voorbeeld van. Om lezers te ondersteunen die het overzicht kunnen verliezen, heb ik een stamboom en transcripties van aktes op mijn website geplaatst; deze verwijzing staat ook in het begin van het boek. Sommige details zijn bedoeld om de lezer te helpen de verhaallijn beter te volgen, hoewel ik begrijp dat dit niet altijd voor iedereen duidelijk is.

U vraagt zich bijvoorbeeld af waarom de lezer de namen en trouwdatum moet weten van de ouders van het vriendje van Pauw’s zus, personen die verder geen rol spelen in het verhaal. In mijn boek noem ik echter geen specifieke trouwdatum, maar een jaartal om de historische context aan te geven. Het door u genoemde vriendje, Bernardus Zits, speelt wel een belangrijke bijrol in mijn familieverhaal. Zijn ouders waren niet aanwezig op de bruiloft van zoon Bernardus, omdat zijn vader kort daarvoor zijn vrouw had vermoord en daarna gedetineerd was. Hoewel zijn ouders geen verdere rol in het familieverhaal spelen, heeft dit drama wel invloed gehad, waardoor Bernardus een loyale schoonzoon werd van de familie Bosch en een belangrijke bijrol speelde in mijn boek.

Tot slot: De Jutter is geen historische roman, maar grotendeels non-fictie. Dit wordt ook duidelijk vermeld in het begin van mijn boek. Ik begrijp dat de vermelding van genealogische en historische data soms afbreuk kan doen aan een verhaallijn die meer zou voldoen aan de verwachtingen van een roman, maar ik geloof ook dat deze details de verhaallijn soms juist verrijken.

Nogmaals dank voor uw recensie en feedback.

Met vriendelijke groet,
Frits Bosch

4. Dit boek van Frits Bosch is een fascinerende historische roman die de lezer meeneemt naar het Nederland van de 19e eeuw, een tijd van enorme veranderingen en gebeurtenissen die tevens de basis legden voor het huidige moderne Nederland. Dit boek is een zelfstandig te lezen vervolg op “De Tromslager”, waarin Bosch het leven van zijn voorvader tijdens de overgang van de 18e naar de 19e eeuw beschreef.

Frits Bosch schetst in De Jutter een levendig beeld van een veranderend Nederland: stadsmuren worden neergehaald, trekschuiten maken plaats voor treinen en stadsomroepers worden vervangen door kranten. Hij weet deze periode tot leven te brengen door gedetailleerde beschrijvingen en een meeslepende verhaallijn die zowel informatief als onderhoudend is. Ik vond het zelf een meerwaarde bij het boek dat er ter ondersteuning van de tekst verschillende illustraties werden opgenomen.

De auteur heeft een toegankelijke, vloeiende en heldere schrijfstijl waardoor het boek makkelijk te lezen is, zelfs voor lezers die niet snel naar historische romans zullen grijpen.
Wat het geheel mijns inziens echt boeiend maakt, is hoe de auteur persoonlijke verhalen/herinneringen verweeft met de grote historische gebeurtenissen van die tijd. De zeereizen naar Oost-Indië en West-Indië, die een centraal thema in het boek vormen, geven een krachtig beeld van de offers en ontberingen die zowel de inwoners van de koloniën als de Nederlanders zelf moesten doorstaan. Deze beschrijvingen zijn zo levendig en gedetailleerd dat ik mij als lezer zelf op deze avontuurlijke en vaak gevaarlijke reizen waande.
De auteur is er naar mijn gevoel goed in geslaagd om complexe historische processen op een heel toegankelijke, begrijpelijke en interessante manier voor te stellen. Niet alleen de feitelijke geschiedenis, maar ook de menselijke kant van de verhalen werd naar voren gebracht. De worstelingen en triomfen van gewone mensen in buitengewone tijden werden met veel empathie en inzicht beschreven, waardoor ik als lezer niet anders kon dan met deze personages meeleven.
Een ander, niet onbelangrijk aspect van het boek is de kritische blik op de koloniale geschiedenis van Nederland. Frits Bosch schuwt het helemaal niet om de donkere kanten van deze periode te belichten, zoals de onderdrukking en het lijden van de mensen in de overzeese gebieden. Dit geeft het boek een diepere laag en zette mij aan het denken over de blijvende impact van deze geschiedenis.
Het is niet alleen een verhaal over het verleden, maar ook een reflectie op hoe deze geschiedenis doorwerkt in het heden. De schrijver toont mijns inziens goed aan hoe de gebeurtenissen van de 19e eeuw nog steeds relevant zijn en invloed hebben op de wereld van vandaag. Dit maakt het boek tot meer dan alleen een historische roman, het is ook een inspirerende en soms confronterende blik op onze eigen tijd, een boek dat de lezer als het ware meeneemt op een heel confronterende reis door de tijd en door de levens van mensen die deze geschiedenis hebben beleefd.
Of je nu een liefhebber bent van geschiedenisboeken of gewoon op zoek bent naar een goed verhaal, dit is een boek dat niemand mag missen. Informeert niet alleen, maar zal je als lezer ook niet onberoerd laten en zoals het bij mij het geval is: heel diep raken, want het is immers een meeslepende en ontroerende roman die mij meenam op een reis door de tijd en mij liet nadenken over de menselijke verhalen achter grote historische gebeurtenissen.
De Jutter is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Nederland en de menselijke ervaringen die deze geschiedenis vormgeven. Frits Bosch heeft met dit boek naar mijn gevoel op een heel toegankelijke manier een bijdrage geleverd aan zowel de geschiedschrijving an sich, als aan de bredere discussie over Nederlands koloniale verleden.
(Recensie Pierre Peters www.indeboekenkast.com (08-08-2024)

3. Het leven van Paulus Bosch en zijn familie 1817-1892.

Met behulp van genealogisch en historisch onderzoek heeft Frits Bosch zo veel mogelijk informatie verzameld over zijn familie in de 19e eeuw. Centraal staat Paulus (Pauw) Bosch die leefde van 1816-1892. In zijn jeugd was Pauw al een liefhebber van strandjutterij. Dat deed hij op het strand bij Den Helder. Hij verzamelde vooral bouwmaterialen. Zijn ideaal was om zijn eigen huis te bouwen. Dat gebeurde ook en niet alleen zijn eigen huis. Later kocht hij bouwvallige huizen, knapte ze op en verkocht ze met winst. Naast het gezin van Pauw worden nog talrijke andere familieleden genoemd. Het gaat over hun huwelijken en de talrijke kinderen waarvan velen stierven. Deze opsommingen maken het boek misschien wel wat eentonig.

Frits Bosch (1952) studeerde psychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Als bassist speelde hij in diverse bands. Samen met andere psychologen zette hij een eerstelijnspraktijk op. In 2019 verscheen zijn autobiografische boek Help de psycholoog verzuipt! Hij deed onderzoek naar zijn stamvader Adam Bösch, wat resulteerde in de uitgave van de historische roman De Tromslager. Hij ging verder met zijn stamboomonderzoek met als gevolg een boek over zijn betovergrootvader Paulus Bosch. Naast het bespreken van de familieleden staan er ook andere verhalen in het boek. Het eerste gaat over Dirk Vooren, een marinier. Die gaat met 300 collega’s op weg naar Java om daar een opstand te onderdrukken. De reis met de Bellona wordt uitvoerig beschreven, evenals de gevechten op Java. Dirk heeft een traumatische ervaring. Ze worden beschoten vanuit een hut en schieten met een kanon terug. De gevolgen: twee doden, de schutter en een zwangere vrouw. Een oude vrouw stormt op Dirk af en steekt hem met een kris. Zij wordt neergeslagen en de kris gaat mee naar Nederland. Het beeld van de dode zwangere vrouw vergeet Dirk nooit. Dezelfde Dirk gaat ook nog vechten tegen de opstandige Belgen. België wil zich in 1830 van Nederland afscheiden. Koning Willem I besluit tot ingrijpen. Dirk neemt deel aan bloedige gevechten. Hij is niet erg gemotiveerd. Er was geen echte vijand, het was eigenlijk een broederstrijd. En ook nog voor niets, want al snel volgt het besluit dat België onafhankelijk wordt. Een mooi verhaal is dat van Adam, de oudste zoon van Pauw. Hij monstert aan als  scheepsjongen op de Antonia & Eugenie voor een reis naar Suriname. Aldaar krijgt hij een korte affaire met een Surinaams meisje. Haar moeder was slavin. Ze vertelt dat ze slecht behandeld werd door haar baas. Hij verkrachtte haar regelmatig en sloeg haar. Het schip keert terug zonder Adam. Zijn vader hoort van de autoriteiten dat Adam tijdens de heenreis is overleden. Pauw gaat naar Suriname om te weten te komen wat er precies gebeurd is met zijn zoon. Hij komt achter de volledige waarheid: Tijdens de terugreis uit Suriname kreeg Adam de gele koorts en sloeg tijdens een storm overboord. Het gemis van zijn oudste zoon is Pauw nooit helemaal te boven gekomen. Kenmerkend voor dit boek zijn fragmenten van officiële publicaties, stukjes van de burgerlijke stand en mededelingen in kranten. Zo staat er in de Surinaamse Courant van 3 oktober 1862: Het heeft zijn Majesteit Onzen geëerbiedigden Koning Behaagd den dag te bepalen waarop de slavernij in de kolonie Suriname voor altijd afgeschaft zal zijn. Op den 1 Julij zijt Gij vrij!

Andere historische feiten worden ook vermeld, zoals de opening van het Noordzeekanaal en de aanleg van de eerste spoorlijnen. Allemaal heel interessant, maar het blijft een wat rommelig geheel van korte fragmenten. De schrijver is er wel in geslaagd een goed tijdsbeeld te geven. Vooral de vele sterfgevallen geven aan dat het een harde tijd was. Pauw kreeg tien kinderen, waarvan er vijf overleden. Ook zijn vrouw stierf. Zo kun je die barre omstandigheden van dichtbij meemaken. Een boek met een levende geschiedenis. (Piet Windhorst, Leeskost , 08-08-2024)

2. Frits Bosch zet hier een ontzettend mooi verhaal op papier. Met mooie teksten vertelt hij het verhaal van zijn voorvader(s). Het verhaal is niet geschreven als een historische roman. Dat is ook niet de bedoeling van de auteur. Het is ook geen zwaar stuk geschiedenis zoals je ze op school voorgeschoteld krijgt. Gelukkig maar! Het is een mooi verweven mix van persoonlijke belevingen en gesprekken van de mensen uit die tijd met historische feiten. Hierdoor krijg je een beeld van hoe het geweest moet zijn om in die tijd te trouwen, een huis te bouwen en een winkel te runnen. De saamhorigheid onder de bevolking was groot. Iedereen hielp elkaar waar ze maar konden.  We maken vreugde en liefde mee. Helaas was er ook veel leed en verdriet onder de bevolking. De mensen werden over het algemeen niet zo oud en de kindersterfte was hoog.
Voor mensen die uit de streek van Den Helder komen zal de beschrijving van de omgeving misschien nog herkenbaar zijn. Dat is altijd leuk aan historische verhalen.
Het verhaal op zich is prachtig en het zal veel lezers aantrekken die interesse hebben in een stukje Nederlandse geschiedenis. (Recensie op Ypsilon Books & Life, Yvonne Oomen Muurmans, 28-07-2024)

1. Ik mocht het nieuwste boek ‘De Jutter’ geschreven door Frits Bosch lezen. Dit boek is de opvolger van zijn historische roman ‘De tromslager’.
Voor ‘De Jutter’ heeft Frits Bosch onderzoek gedaan naar zijn voorouders. Het speelt grotendeels af in Den Helder en je wordt als lezer meegenomen in de familiegeschiedenis die teruggaat naar de zeereizen naar Oost- en West-Indië.
De jutter neemt je mee op een reis in de tijd. Nederland in de 19e eeuw. Een periode waar ikzelf niet veel van wist. Het is door Bosch zo verteld dat ik meegenomen werd in mijn gedachten naar die tijd. De schrijfstijl heeft mij geprikkeld om terug te gaan naar een tijd waarin veel niet vanzelfsprekend was. Een thema als slavernij, maar ook de offers die families brachten ten tijde van een oorlog waar ze met schepen naar toe gingen. Families die in onzekerheid soms achterbleven en niet wisten of ze hun geliefden weer terug zouden zien, helaas kwam niet iedereen ook terug.
Een onderzoek naar je familiegeschiedenis laat zien dat je ook moeilijke onderwerpen tegen kunt komen. Dat heeft Bosch op een goede wijze laten zien in de Jutter. Iets wat heel sterk bij mij binnenkwam, was de armoede waar de familie mee in aanraking kwam. De beschrijving was zo beeldend dat het door de woordkeus heel goed overkwam.
Ben je zelf geïnteresseerd in familiegeschiedenis onderzoeken, dan vind ik dat je met de Jutter een prachtig voorbeeld te lezen krijgt hoe het kan. Er is duidelijk onderzoek gedaan en de positieve en negatieve kanten in een familiegeschiedenis worden beschreven.  Recensie Marlous Demian op Hebban (23-07-2024)

1. Ik heb je boek “ De Jutter” met plezier 2x gelezen.  Dit boek is, zoals je boek “De Tromslager” , een makkelijk leesbaar boek. Vanaf de inhoud, die je in de inleiding schrijft, neem je de lezer mee in de levensomstandigheden en gedrevenheid van de personages. Je nieuwsgierigheid wordt geprikkeld. Je wilt weten hoe het met ze afloopt, want ze werden vaak minder oud door armoe, hongersnood en ziektes. Oorzaken die we nu beter kunnen onderkennen en bestrijden. Niet iedereen staat vandaag erbij stil dat we, pas na de Tweede wereld oorlog, antibiotica en vaccins hebben tegen ziekten waardoor we langer leven. Hierdoor zien we minder sterfgevallen dan Paulus Bosch en zijn nazaten uit je boek . Pas in 1863 was er voor het eerst een kinderziekenhuis in Nederland, waardoor kindergeneeskunst als specialisme kon worden ontwikkeld. Onze kijk op doodgaan is door deze ontwikkelingen veranderd. De uitdrukken “ Vroeger was alles beter” gaat zeker niet op als we teruggaan naar de tijd van de personages in je boek. Als lezer heb ik wel overeenkomsten ervaren, in relaties, de strijd tegen armoede en de inzet om het leven aangenaam te maken. Ik denk dat ik daar niet de enigste in zal zijn. (Jan Zijlstra, 12-05-2025)
 
2.De Jutter geeft een goed beeld hoe het leven was in de 19de eeuw. Het was een hard bestaan. Ik heb hem in een keer uitgelezen. Vooral ook de kopieën van documenten maakte het voor mij compleet. Als je dan ziet en leest hoe de taal zich verder ook weer ontwikkeld heeft. (Bianca, 22-03-2025)
 
3. Als het donker wordt in de bergen. Een waar gebeurd verhaal. Krijg ik afgelopen zomer een telefoontje van iemand die zegt een neef te zijn. Denk eerst, die wil mij wat verkopen. Frits was begonnen aan een stamboon. Waar een onderzoek naar je voorouders toe kan leiden.
Onze stamvader vertrok vanuit Zwitserland naar Nederland en belande uiteindelijk na vele avonturen in Den Helder.
Als toeval bestaat heb ik vorig jaar met mijn Z3 een groot deel van zijn tocht gereden. Fijne stops met mijn vrouw, fijne hotels. Onvergelijkbaar met het doorzettingsvermogen van onze stamvader om te voet aan een dergelijke tocht te willen beginnen.
Adam Bösch verliet zijn geboorteplaats en familie uit armoede. Ik brak met mijn familie daar ik niet volgens hun regels (en geld) wilde leven.
Misschien heeft het altijd zo moeten zijn. Hier waar je mij elke winter vind, niet ver vanwaar Adam zijn geboortegrond verliet en vertrok naar Nederland denk ik aan het mooie Noord-Holland. Eenmaal terug verlang ik net zo hard weer naar de bergen.
Frits Bosch noemt zijn eerste boek De Tromslager, een historisch roman uit de tijd van Napoleon. Zijn tweede boek De Jutter, een 19e eeuws familieverhaal uit de tijd voordat je de trein van Den Helder naar Haarlem kon nemen.
Het verhaal hoe de zoon van Adam Bösch, Paul Bosch als analfabeet maar met twee rechterhanden zijn eigen huis bouwde uit juttersvondsten en vanuit absolute armoede met niets dan tegenslagen maar met een enorm doorzettingsvermogen een heel leuk kapitaal heeft weten op te bouwen.
Een feest aan herkenning als je Noord-Holland goed kent en notabene in Den Helder hebt gewerkt.
Frits, bedankt voor jouw onderzoek en je boeken. In geen jaren een boek gelezen maar deze lazen makkelijk weg. 
(Wiardi Bosch, Head of sales at Xaralyn, 26-12-2024)
 
4. Hi Frits, hier een mailtje over mijn bevindingen van je boek  de Jutter. Heb het een paar weken geleden gelezen en vond het heel plezierig lezen. Voor mij, zeker als historicus,😜 vond ik het leuk om ook de over de geschiedenis van de 19e eeuw te lezen, over het wonen, reizen per trekschuit en de komst van de stoomtrein. Wat me vooral ook aansprak waren de kinderrijke gezinnen, maar ook de vele sterfgevallen, de armoede en de honger, het gaf een goed beeld van die tijd, ik wist het wel, maar in zo’n verhaal spreekt het meer aan, ik voelde de armoede en vaak ook het verdriet. Waar ik wel wat moeite mee had was om iedereen uit elkaar te houden, zeker als ze dezelfde naam hadden, op je site staad wel een lijst met namen, maar misschien is een stamboom handiger.  Wanneer je een boek 1x leest, dan ontgaat je natuurlijk ook het een en ander. Voor onze leesclub is het advies om het voor te bereiden boek twee keer te lezen, maar dat doe ik nooit, ik wil er gewoon van genieten en het is geen studie meer.  Fanny Pliester, historicus (09-09-2024)

5. Lieve Henriette mag ik je heel hartelijk danken voor dat mooie boek. Wat gebeurde er veel in het verborgen verleden van Frits Bosch. Van de tromslager tot de Jutter. In de 18 en 19 eeuw. Over de barre levens omstandigheden in Nederland. Het ene kind na het andere werd geboren en er stierven ook weer zovele. Het zware leven dat de mensen en zeker de vrouwen leden. Geen wonder dat de mensen niet zo oud werden. Deze hele lange periode zo levens echt geschreven. En dan de dubieuze rol van Nederland in Oost en west Indië. Waar de bevolking aldaar zwaar geleden hebben onder onze koloniale oorlogen en uitbuiting over de ruggen van slaven en lokale bevolking. Hoe Nederland zich aan alle kanten heeft verrijkt ten koste van de bevolking daar. De notabelen met name. Terwijl het arme volk ook honger leed in Nederland. Met name in de Veen koloniën. Al de beschrijvingen bevatten ook een stuk geschiedenis. Hoe veel archieven en stambomen er nageslagen zijn. Het moet een monniken werk zijn geweest. En naar waarheid geschreven. Daarom is het zeer de moeite waard om dit prachtige boek te lezen. (Grethe Ruloffs Hoekstra, 20-08-2024)

6. Beste Frits, Inmiddels je boek gelezen ….Leuk om te zien hoe je familiegeschiedenis ook ‘inclusiever’ kan vertellen door de perspectieven van gekoloniseerde volken toe te voegen… Mooi ook dat je zoveel hebt kunnen vinden, voor mensen die duidelijk niet tot de elite behoorden. Marjolein ’t Hart,  senior onderzoeker en onderzoeksleider van de afdeling Geschiedenis van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 12-08-2024) .

7. Beste Frits, Met veel plezier en interesse heb ik je boek gelezen. Het heeft een mooie verhaallijn over de familie Bosch en het is leuk om over de Helderse locaties te lezen. Indrukwekkend beschreven is het verhaal over Suriname en de omgekomen 15 jaar oude Adam Bosch. (Rens Schendelaar, schrijver, historicus en archiefonderzoeker, 09-08-2024)

8. Al lezende in je boek “De Jutter” raakte ik onder de indruk van het vele werk dat je verzet hebt om de geschiedenis van onze voorouders te achterhalen. Vooral de artikelen uit oude kranten  en archieven gaven een interessant beeld  van het dagelijkse leven uit die tijd  (de formele Nederlandse taal droeg daar ook aan bij). Die berichten waren niet altijd vrolijk: er heerste veel armoe, ziektes en vooral  de kindersterfte was verschrikkelijk. Ontroerend! Het verraste mij ook dat oude familienamen nog in onze familie gebruikt zijn, zoals:  Hendrik, Willem, Aaltje, Adriana en Bernardina. In het laatste deel schrijf je een terugblik vanaf Adam Bosch (geb.1762) tot onze vader Hendrik Bosch (geb.1906). Mooi! (Bernardina Bosch, zus en pianiste, 04-08-2024)

9. Ik heb je boek uit. Heerlijk om te lezen, echte feiten  (ik deed regelmatig een check) verweven met fictie. En wat hebben vele families het zwaar gehad en veel verdriet doorgemaakt. (Henriette Adema, voormalig bibliothecaris, bestuurslid Nederlandse Genealogische Vereniging, 03-08-2024)

10. Hallo Frits. Ik heb je boek gelezen. Leuk en interessant. Heeft je heel veel tijd gekost om het uit te zoeken. Leuke beschrijving van de 19e eeuw. Wat vooral opvalt is de armoede (in het begin) en de grote kindersterfte. (Frans Kroon, politicoloog, 20-07-2024)

11. Enorm goede actie bij Atheneum! Zaterdag heb ik “De jutter” bij Frits Bosch gekocht! Meteen andere boeken opzijgeschoven om deze historische roman te lezen. Knap zoals de bevindingen uit de archieven aangevuld worden met fictie om die grote familie Bosch tot leven te wekken! Nuchtere, invoelende, sociale karakters, doorzetters tegen de klippen op! En wat ongelofelijk veel onderzoek is er aan dit boek voorafgegaan. Mooi om te lezen! (Marre van Dantzig, auteur en voormalig eigenares van literaire reisboekhandel Evenaar in Amsterdam, 16-07-2024).

12. Ik was wel op je presentatie maar hield mij wat afzijdig. Overigens een succes, aan de opkomst te zien. Inmiddels heb ik De Jutter gelezen en jouw beschrijvingen hebben mij het vermoeden gegeven dat ik een prominente hoeveelheid van de genen van de” Bosch”en toegedaan ben. Dank Frits en ik houd mij aanbevolen voor het eventuele 3de boek. (Mart Nicolai, verre neef, 03-07-2024)

 

Your Content Goes Here

Je kunt Frits Bosch ook volgen via LinkedIn en Twitter.

Bestel voor 21,99